Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΦΡΑΓΚΟΥ
Από «ψιλό κόσκινο» θα περάσουν τα περιουσιακά στοιχεία όσων συμμετείχαν την τελευταία δεκαετία σε επιτροπές ανάθεσης δημοσίων έργων, παραλαβής προμηθειών, αξιολόγησης προσφορών και απορρόφησης Κοινοτικών πόρων.
Ο έλεγχος θα επεκταθεί και σε αυτούς που έχουν συνταξιοδοτηθεί στο μεταξύ, ώστε να μην υπάρχουν αντιδράσεις για διακρίσεις που υποκρύπτουν πολιτικές σκοπιμότητες.
Το κύριο βάρος της προσπάθειας εντοπισμού των «λαδιάρηδων» κρατικών και μη λειτουργών θα το αναλάβουν οι επιθεωρητές δημόσιας διοίκησης συνεπικουρούμενοι από στελέχη του υπουργείου Οικονομικών.
Ηδη από τις πρώτες δειγματοληπτικές έρευνες στις δηλώσεις «πόθεν έσχες» προσώπων που τοποθετήθηκαν σε θέσεις - κλειδιά και με τις αποφάσεις τους διακυβεύονταν συμφέροντα πολλών εκατ. ευρώ εντοπίστηκαν εκατοντάδες περιστατικά αθέμιτου πλουτισμού.
Κατά... διαβολική σύμπτωση η συντριπτική πλειοψηφία όσων υπηρέτησαν σε αυτά τα πόστα διατηρούσαν στενούς πολιτικούς δεσμούς με την εκάστοτε ηγεσία του οικείου υπουργείου και πολύ μάλιστα στο παρελθόν είχαν αναπτύξει και πλούσια συνδικαλιστική δράση, εντός και εκτός του Δημοσίου...
Είναι γνωστή άλλωστε η περίπτωση του πρώην εκπροσώπου των εργαζομένων στο υπουργείο Πολιτισμού που βρέθηκε με αποταμιεύσεις ύψους δέκα εκατ. ευρώ, την προέλευση των οποίων δεν μπορούσε και πώς ήταν δυνατόν να δικαιολογήσει.
Και δεν είναι ο μόνος, αφού σχεδόν όλοι όσοι υπήρξαν μέλη του συστήματος σχεδιασμού, ανάθεσης, παρακολούθησης και εκτέλεσης δημοσίων έργων, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα αβγάτισαν τις περιουσίες τους με όχι και τόσο νόμιμο τρόπο. Αρκετοί απ’ αυτούς πριν σφίξει περισσότερο ο κλοιός γύρω τους προτίμησαν να αποχωρήσουν προβάλλοντας ως αιτιολογία την «αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης».
Το βέβαιο είναι ότι από την έρευνα που έχει τις ευλογίες της Τρόικας θα βγουν πολλά «λαβράκια» που αφορούν κρατικούς μανδαρίνους οι οποίοι είχαν άμεση ή έμμεση σχέση με τη διαχείριση του δημοσίου ή του κοινοτικού χρήματος.
Από τις πρώτες πρόχειρες διασταυρώσεις της περιουσιακής κατάστασης των παραπάνω, που σε λίγο καιρό θα πάρουν τη μορφή χιονοστιβάδας, προέκυψε ότι ένας σημαντικός αριθμός εξ αυτών βρέθηκε να διαθέτει από δυο κυρίες κατοικίες, εξοχικά με… πισίνα, πολυτελή αυτοκίνητα, ομόλογα και μετοχές αξίας αρκετών χιλιάδων ευρώ.
Παράλληλα, εντοπίστηκαν διευθυντές και προϊστάμενοι νευραλγικών υπηρεσιών του Δημοσίου (εφορίες, δασαρχεία, νοσοκομεία, πολεοδομίες, διευθύνσεις συγκοινωνιών) που αντί για «πόθεν έσχες» κατέθεταν… άδειους φακέλους. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα, τα μοναδικά έγγραφα που περιέχονταν σ’ αυτούς ήταν φωτοτυπίες των φορολογικών τους δηλώσεων. Σ’ ένα μεγάλο ποσοστό υπάλληλοι του υπουργείου Οικονομικών οι οποίοι είχαν αποκτήσει ακίνητα η αγορά των οποίων δεν δικαιολογούνται από τις αποδοχές τους «πιάστηκαν» να τα έχουν μεταβιβάσει στα παιδιά τους.
Επίσης, αποκαλύφθηκαν εκατοντάδες υπάλληλοι, οι οποίοι διέθεταν μετοχές εταιρειών που ελέγχονται από τις υπηρεσίες τους, γεγονός που έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το άρθρο 32 του Υπαλληλικού Κώδικα.
Σύμφωνα με αυτό «απαγορεύεται η απόκτηση από υπάλληλο, σύζυγο ή ανήλικα τέκνα τους μετοχών ανωνύμων εταιρειών που υπάγονται στον ειδικό έλεγχο της υπηρεσίας του. Ο υπάλληλος που κατά το διορισμό του ο ίδιος ή ο σύζυγός του ή τα ανήλικα τέκνα του κατέχουν μετοχές ανωνύμων εταιρειών, οι οποίες εμπίπτουν στην απαγόρευση του προηγούμενου εδαφίου ή τις αποκτά κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του λόγω κληρονομιάς, υποχρεούται να υποβάλει σχετική δήλωση στην υπηρεσία του και εντός ενός έτους είτε να τις μεταβιβάσει είτε να ζητήσει σε άλλη αρχή της υπηρεσίας του ή τη μετάταξή του σε άλλο φορέα του Δημοσίου».
Η διάταξη αυτή, αν και ήταν σε γνώση των συγκεκριμένων υπαλλήλων, εκείνοι την έγραφαν στα «παλαιότερα των υποδημάτων» τους αφού επωφελούμενοι από το καθεστώς ατιμωρησίας που τους είχαν εξασφαλίσει οι διασυνδέσεις τους με πολιτικούς και των δυο κομμάτων εξουσίας, παρέβαιναν συστηματικά τον όρκο τους.
Το «μεγάλο φαγοπότι» και εκεί όπου θα επικεντρωθούν οι έρευνες των ειδικών «αντιδιαφθορικών» κλιμακίων έγινε στον τομέα των δημοσίων έργων. Το όλο σύστημα είναι «φτιαγμένο» με τον τέτοιον τρόπο ώστε να πλουτίζει συγκεκριμένους μεγαλοεργολάβους. Το νομοθετικό πλαίσιο έχει διαμορφωθεί έτσι ώστε όλα τα μείζονος σημασίας έργα να κατοχυρώνονται σ’ αυτούς.
Κανένα μέτρο δεν έχει ληφθεί για να κλείσουν οι εννέα μεγάλες «τρύπες» στο συγκεκριμένο χώρο που είναι: ο ελλιπής σχεδιασμός προγραμμάτων (ανυπαρξία μελετών), τεμαχισμός έργων, καθυστερήσεις στη φάση ωρίμανσης λόγω συναρμοδιοτήτων, ανυπαρξία μάστερ πλαν, προβλήματα στο χρονικό προγραμματισμό και ελλιπή ενημέρωση των αρμοδίων κρατικών οργάνων.
Τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί και καλύπτουν την περίοδο 1996-2009 και αφορούν την εκτέλεση δημοσίων έργων είναι αρκούντως αποκαλυπτικά:
* Πολλά έργα ανατίθεντο υποκοστολογημένα καθώς δίδονταν με μεγάλες εκπτώσεις στους εργολάβους. Οι τελευταίοι εκ των υστέρων διατύπωναν αιτήματα για αυξήσεις τα οποία συνήθως γίνονταν δεκτά.
* Εκατοντάδες έργα αποφασίζονταν και εκτελούνταν κυριολεκτικά στο «πόδι», καθώς δεν είχε προηγηθεί ανάλυση κόστους - οφέλους η μελέτη στην οποία στηρίζονταν ήταν ατελέστατη.
* Τα υπουργεία επέβλεπαν την πορεία των έργων από την Αθήνα, ενώ οι αξιολογητές ήταν τόσο… ανεξάρτητοι που σε ορισμένες περιπτώσεις ήταν σύμβουλοι περιφερειαρχών ή δημάρχων των περιοχών όπου εκτελούνταν αυτά.
Αρκετοί δε από αυτούς μετά τη συνταξιοδότησή τους ανέλαβαν καίρια πόστα σε κατασκευαστικές εταιρείες προφανώς προς ανταμοιβή των υπηρεσιών που πρόσφεραν ως «άτεγκτοι» δημόσιοι υπάλληλοι.
Το «κόλπο γκρόσο» που ευνοούσε τις συναλλαγές κάτω από το τραπέζι και ειδικά επί ημερών της κυβέρνησης Σημίτη εφαρμόζονταν συστηματικά είχε να κάνει με τις υποκοστολογήσεις των διαφόρων έργων. Τα τελευταία εντάσσονταν σε επιχειρησιακά (κρατικά ή συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ενωση) με προϋπολογισμό μικρότερο απ’ αυτόν, ο οποίος απαιτείτο για την υλοποίησή του.
Για να συγκαλύψουν τη συγκεκριμένη «απάτη» στην έκθεση που συνέτασσαν τα μέλη των επιτροπών δινόταν ασαφής ή ανακριβής προσδιορισμός του έργου, ώστε να μπορεί να μειωθεί ή να αυξηθεί ο προϋπολογισμός.
Και σαν να μην έφταναν όλ’ αυτά με το νόμο 2940/2001 καθιερώθηκε ένα απροκάλυπτο ολιγοπώλιο στον κατασκευαστικό χώρο. Αποτέλεσμα ήταν να ευνοούνται «φιλικές» προς τους εκάστοτε κρατούντες εταιρείες καταργώντας στην πράξη κάθε έννοια υγιούς ανταγωνισμού. Πρακτική, που δυστυχώς συνεχίσθηκε και επί ημερών της Ν.Δ. με τα γνωστά αποτελέσματα.
Ας ελπίσουμε ότι τουλάχιστον αυτή τη φορά θα υπάρξει η πολιτική τόλμη για την καταπολέμηση της διαφθοράς στο δημόσιο τομέα και αν δεν μπορούμε ή δεν το θέλουμε μόνοι μας υπάρχουν και οι διεθνείς δανειστές μας που το απαιτούν. Γιατί διαφορετικά το μπαξίσι θα ζει και θα βασιλεύει και οι «λαδιάρηδες» υπάλληλοι θα συνεχίζουν να γλεντούν και να πίνουν σε βάρος των φορολογουμένων πολιτών.
Από «ψιλό κόσκινο» θα περάσουν τα περιουσιακά στοιχεία όσων συμμετείχαν την τελευταία δεκαετία σε επιτροπές ανάθεσης δημοσίων έργων, παραλαβής προμηθειών, αξιολόγησης προσφορών και απορρόφησης Κοινοτικών πόρων.
Ο έλεγχος θα επεκταθεί και σε αυτούς που έχουν συνταξιοδοτηθεί στο μεταξύ, ώστε να μην υπάρχουν αντιδράσεις για διακρίσεις που υποκρύπτουν πολιτικές σκοπιμότητες.
Το κύριο βάρος της προσπάθειας εντοπισμού των «λαδιάρηδων» κρατικών και μη λειτουργών θα το αναλάβουν οι επιθεωρητές δημόσιας διοίκησης συνεπικουρούμενοι από στελέχη του υπουργείου Οικονομικών.
Ηδη από τις πρώτες δειγματοληπτικές έρευνες στις δηλώσεις «πόθεν έσχες» προσώπων που τοποθετήθηκαν σε θέσεις - κλειδιά και με τις αποφάσεις τους διακυβεύονταν συμφέροντα πολλών εκατ. ευρώ εντοπίστηκαν εκατοντάδες περιστατικά αθέμιτου πλουτισμού.
Κατά... διαβολική σύμπτωση η συντριπτική πλειοψηφία όσων υπηρέτησαν σε αυτά τα πόστα διατηρούσαν στενούς πολιτικούς δεσμούς με την εκάστοτε ηγεσία του οικείου υπουργείου και πολύ μάλιστα στο παρελθόν είχαν αναπτύξει και πλούσια συνδικαλιστική δράση, εντός και εκτός του Δημοσίου...
Είναι γνωστή άλλωστε η περίπτωση του πρώην εκπροσώπου των εργαζομένων στο υπουργείο Πολιτισμού που βρέθηκε με αποταμιεύσεις ύψους δέκα εκατ. ευρώ, την προέλευση των οποίων δεν μπορούσε και πώς ήταν δυνατόν να δικαιολογήσει.
Και δεν είναι ο μόνος, αφού σχεδόν όλοι όσοι υπήρξαν μέλη του συστήματος σχεδιασμού, ανάθεσης, παρακολούθησης και εκτέλεσης δημοσίων έργων, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα αβγάτισαν τις περιουσίες τους με όχι και τόσο νόμιμο τρόπο. Αρκετοί απ’ αυτούς πριν σφίξει περισσότερο ο κλοιός γύρω τους προτίμησαν να αποχωρήσουν προβάλλοντας ως αιτιολογία την «αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης».
Το βέβαιο είναι ότι από την έρευνα που έχει τις ευλογίες της Τρόικας θα βγουν πολλά «λαβράκια» που αφορούν κρατικούς μανδαρίνους οι οποίοι είχαν άμεση ή έμμεση σχέση με τη διαχείριση του δημοσίου ή του κοινοτικού χρήματος.
Από τις πρώτες πρόχειρες διασταυρώσεις της περιουσιακής κατάστασης των παραπάνω, που σε λίγο καιρό θα πάρουν τη μορφή χιονοστιβάδας, προέκυψε ότι ένας σημαντικός αριθμός εξ αυτών βρέθηκε να διαθέτει από δυο κυρίες κατοικίες, εξοχικά με… πισίνα, πολυτελή αυτοκίνητα, ομόλογα και μετοχές αξίας αρκετών χιλιάδων ευρώ.
Παράλληλα, εντοπίστηκαν διευθυντές και προϊστάμενοι νευραλγικών υπηρεσιών του Δημοσίου (εφορίες, δασαρχεία, νοσοκομεία, πολεοδομίες, διευθύνσεις συγκοινωνιών) που αντί για «πόθεν έσχες» κατέθεταν… άδειους φακέλους. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα, τα μοναδικά έγγραφα που περιέχονταν σ’ αυτούς ήταν φωτοτυπίες των φορολογικών τους δηλώσεων. Σ’ ένα μεγάλο ποσοστό υπάλληλοι του υπουργείου Οικονομικών οι οποίοι είχαν αποκτήσει ακίνητα η αγορά των οποίων δεν δικαιολογούνται από τις αποδοχές τους «πιάστηκαν» να τα έχουν μεταβιβάσει στα παιδιά τους.
Επίσης, αποκαλύφθηκαν εκατοντάδες υπάλληλοι, οι οποίοι διέθεταν μετοχές εταιρειών που ελέγχονται από τις υπηρεσίες τους, γεγονός που έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το άρθρο 32 του Υπαλληλικού Κώδικα.
Σύμφωνα με αυτό «απαγορεύεται η απόκτηση από υπάλληλο, σύζυγο ή ανήλικα τέκνα τους μετοχών ανωνύμων εταιρειών που υπάγονται στον ειδικό έλεγχο της υπηρεσίας του. Ο υπάλληλος που κατά το διορισμό του ο ίδιος ή ο σύζυγός του ή τα ανήλικα τέκνα του κατέχουν μετοχές ανωνύμων εταιρειών, οι οποίες εμπίπτουν στην απαγόρευση του προηγούμενου εδαφίου ή τις αποκτά κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του λόγω κληρονομιάς, υποχρεούται να υποβάλει σχετική δήλωση στην υπηρεσία του και εντός ενός έτους είτε να τις μεταβιβάσει είτε να ζητήσει σε άλλη αρχή της υπηρεσίας του ή τη μετάταξή του σε άλλο φορέα του Δημοσίου».
Η διάταξη αυτή, αν και ήταν σε γνώση των συγκεκριμένων υπαλλήλων, εκείνοι την έγραφαν στα «παλαιότερα των υποδημάτων» τους αφού επωφελούμενοι από το καθεστώς ατιμωρησίας που τους είχαν εξασφαλίσει οι διασυνδέσεις τους με πολιτικούς και των δυο κομμάτων εξουσίας, παρέβαιναν συστηματικά τον όρκο τους.
Το «μεγάλο φαγοπότι» και εκεί όπου θα επικεντρωθούν οι έρευνες των ειδικών «αντιδιαφθορικών» κλιμακίων έγινε στον τομέα των δημοσίων έργων. Το όλο σύστημα είναι «φτιαγμένο» με τον τέτοιον τρόπο ώστε να πλουτίζει συγκεκριμένους μεγαλοεργολάβους. Το νομοθετικό πλαίσιο έχει διαμορφωθεί έτσι ώστε όλα τα μείζονος σημασίας έργα να κατοχυρώνονται σ’ αυτούς.
Κανένα μέτρο δεν έχει ληφθεί για να κλείσουν οι εννέα μεγάλες «τρύπες» στο συγκεκριμένο χώρο που είναι: ο ελλιπής σχεδιασμός προγραμμάτων (ανυπαρξία μελετών), τεμαχισμός έργων, καθυστερήσεις στη φάση ωρίμανσης λόγω συναρμοδιοτήτων, ανυπαρξία μάστερ πλαν, προβλήματα στο χρονικό προγραμματισμό και ελλιπή ενημέρωση των αρμοδίων κρατικών οργάνων.
Τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί και καλύπτουν την περίοδο 1996-2009 και αφορούν την εκτέλεση δημοσίων έργων είναι αρκούντως αποκαλυπτικά:
* Πολλά έργα ανατίθεντο υποκοστολογημένα καθώς δίδονταν με μεγάλες εκπτώσεις στους εργολάβους. Οι τελευταίοι εκ των υστέρων διατύπωναν αιτήματα για αυξήσεις τα οποία συνήθως γίνονταν δεκτά.
* Εκατοντάδες έργα αποφασίζονταν και εκτελούνταν κυριολεκτικά στο «πόδι», καθώς δεν είχε προηγηθεί ανάλυση κόστους - οφέλους η μελέτη στην οποία στηρίζονταν ήταν ατελέστατη.
* Τα υπουργεία επέβλεπαν την πορεία των έργων από την Αθήνα, ενώ οι αξιολογητές ήταν τόσο… ανεξάρτητοι που σε ορισμένες περιπτώσεις ήταν σύμβουλοι περιφερειαρχών ή δημάρχων των περιοχών όπου εκτελούνταν αυτά.
Αρκετοί δε από αυτούς μετά τη συνταξιοδότησή τους ανέλαβαν καίρια πόστα σε κατασκευαστικές εταιρείες προφανώς προς ανταμοιβή των υπηρεσιών που πρόσφεραν ως «άτεγκτοι» δημόσιοι υπάλληλοι.
Το «κόλπο γκρόσο» που ευνοούσε τις συναλλαγές κάτω από το τραπέζι και ειδικά επί ημερών της κυβέρνησης Σημίτη εφαρμόζονταν συστηματικά είχε να κάνει με τις υποκοστολογήσεις των διαφόρων έργων. Τα τελευταία εντάσσονταν σε επιχειρησιακά (κρατικά ή συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ενωση) με προϋπολογισμό μικρότερο απ’ αυτόν, ο οποίος απαιτείτο για την υλοποίησή του.
Για να συγκαλύψουν τη συγκεκριμένη «απάτη» στην έκθεση που συνέτασσαν τα μέλη των επιτροπών δινόταν ασαφής ή ανακριβής προσδιορισμός του έργου, ώστε να μπορεί να μειωθεί ή να αυξηθεί ο προϋπολογισμός.
Και σαν να μην έφταναν όλ’ αυτά με το νόμο 2940/2001 καθιερώθηκε ένα απροκάλυπτο ολιγοπώλιο στον κατασκευαστικό χώρο. Αποτέλεσμα ήταν να ευνοούνται «φιλικές» προς τους εκάστοτε κρατούντες εταιρείες καταργώντας στην πράξη κάθε έννοια υγιούς ανταγωνισμού. Πρακτική, που δυστυχώς συνεχίσθηκε και επί ημερών της Ν.Δ. με τα γνωστά αποτελέσματα.
Ας ελπίσουμε ότι τουλάχιστον αυτή τη φορά θα υπάρξει η πολιτική τόλμη για την καταπολέμηση της διαφθοράς στο δημόσιο τομέα και αν δεν μπορούμε ή δεν το θέλουμε μόνοι μας υπάρχουν και οι διεθνείς δανειστές μας που το απαιτούν. Γιατί διαφορετικά το μπαξίσι θα ζει και θα βασιλεύει και οι «λαδιάρηδες» υπάλληλοι θα συνεχίζουν να γλεντούν και να πίνουν σε βάρος των φορολογουμένων πολιτών.
