Η κατάθλιψη θεωρείται πάθηση με πολλές αιτίες, μεταξύ αυτών και γενετικές. Αμερικανοί επιστήμονες ανακάλυψαν ένα τρόπο να «χειραγωγούν» ένα γονίδιο που μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα σοβαρής κατάθλιψης και πιστεύουν ότι η ανακάλυψή τους θα μπορούσε μελλοντικά να οδηγήσει σε γενετική θεραπεία για την καταπολέμηση της ευρέως διαδεδομένης ψυχικής νόσου, η οποία πλήττει περίπου 121 εκατ. ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Οι ερευνητές ήδη κάνουν κλινικές δοκιμές για μια παρόμοια γονιδιακή θεραπεία σε εγκεφάλους ασθενών που πάσχουν από Πάρκινσον και ελπίζουν ότι θα μπορούσαν να προσαρμόσουν την τεχνική τους και στην κατάθλιψη.
Η ανακάλυψη, υπό τον νευροχειρουργό Μάικλ Κάπλιτ του Εργαστηρίου Μοριακής Νευροχειρουργικής του Ιατρικού Κολλεγίου του πανεπιστημίου Κορνέλ, η οποία παρουσιάστηκε στο ιατρικό περιοδικό «Science Translational Medicine», σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερ και το BBC, ανοίγει το δρόμο για "μια καινοτομική θεραπευτική μέθοδο της κατάθλιψης, η οποία θα στοχεύει σε μια από τις βασικές αιτίες της νόσου", όπως είπε ο υπεύθυνος της έρευνας.
Οι ερευνητές εργάστηκαν με ποντίκια στο εργαστήριο, μελετώντας εξονυχιστικά τη δραστηριότητα ενός συγκεκριμένου γονιδίου (p11) που ρυθμίζει τη δραστηριότητα ενός τμήματος του εγκεφάλου, του επικλινούς πυρήνα, ο οποίος αποτελεί το εγκεφαλικό κέντρο για την ικανοποίηση και την ανταμοιβή. Η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, από μια ανηδονική κατάσταση, δηλαδή αδυναμία να νιώσει ο ασθενής ευχαρίστηση στη ζωή του.
Το γονίδιο p11 (ένα από τα κυριότερα γονίδια που θεωρείται ότι εμπλέκονται στην κατάθλιψη) βοηθά στη ρύθμιση των σημάτων μιας -ζωτικής για το αίσθημα ευχαρίστησης- χημικής ουσίας, που παίζει ρόλο νευροδιαβιβαστή, της σεροτονίνης. Δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά φάρμακα στοχεύουν ακριβώς να ενισχύσουν το επίπεδο της σεροτονίνης, η οποία επίσης επιδρά στον ύπνο, την όρεξη και τη γενικότερη ψυχική διάθεση.
Οι ερευνητές έδειξαν ότι τα πειραματόζωα στα οποία αυτό το γονίδιο είναι ανενεργό, παράγεται λιγότερη σεροτονίνη, με συνέπεια να εμφανίζονται καταθλιπτικά (απάθεια στα ερεθίσματα, έλλειψη κινητικότητας κ.α.). Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν τη βοήθεια ενός γενετικά τροποποιημένου ιού ως «μεταφορικού μέσου» για να εισάγουν το «σωστό» γονίδιο στα ποντίκια και αυτά σύντομα βγήκαν από την κατάθλιψή τους.
Όμως, αυτό δεν αποδεικνύει κατ' ανάγκη ότι και στους ανθρώπους αυτό το ελαττωματικό γονίδιο προκαλεί καταθλιπτικά συμπτώματα και ότι η ενεργοποίησή του θα καταπολεμήσει την κατάθλιψη. Γι' αυτό, οι ερευνητές μελέτησαν δείγματα εγκεφάλου από νεκρούς που είχαν κατάθλιψη όσο ζούσαν και τα συνέκριναν με ανάλογα δείγματα μη καταθλιπτικών, διαπιστώνοντας ότι όντως τα επίπεδα του γονιδίου p11 στον εγκέφαλο των καταθλιπτικών ήσαν σημαντικά μικρότερα σε σχέση με των υπολοίπων ανθρώπων.
Όμως, ο Κάπλιτ ξεκαθάρισε ότι η γονιδιακή θεραπεία της κατάθλιψης θα χρειαστεί αρκετά ακόμα χρόνια για να δοκιμαστεί σε ανθρώπους, αν και, όπως είπε, οι μέχρι τώρα δοκιμές της ανάλογης θεραπείας σε ασθενείς με Πάρκινσον δείχνουν ότι η μέθοδος είναι ασφαλής.
Ένα πάντως πρόβλημα είναι ότι επειδή οι ιοί που μεταφέρουν το «σωστό» γονίδιο, είναι αρκετά μεγάλοι και δεν μπορούν να περάσουν το αιματολογικό «φράγμα» που προστατεύει τον εγκέφαλο, το γονίδιο θα πρέπει να εισαχθεί απευθείας στον επικλινή πυρήνα του εγκεφάλου του ασθενούς μέσω μιας χειρουργικής επέμβασης ακριβείας, κατά την οποία ο γιατρός ανοίγει μια μικρή τρύπα στο κρανίο.
Στο επόμενο στάδιο, οι αμερικανοί επιστήμονες θα δοκιμάσουν την αντικαταθλιπτική γονιδιακή θεραπεία σε μαϊμούδες, σε συνεργασία με τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ. Ο Κάπλιτ παράλληλα έχει ιδρύσει την εταιρία Neurologix, που έχει τα πνευματικά δικαιώματα της γονιδιακής θεραπείας μέσω του p11.
Οι σημερινές φαρμακευτικές θεραπείες της κατάθλιψης ουσιαστικά αντιμετωπίζουν μόνο τα συμπτώματα και όχι τις αιτίες, ενώ στις περιπτώσεις σοβαρής κατάθλιψης τα φάρμακα δεν έχουν αποτέλεσμα. Σε αυτές τις σοβαρότερες περιπτώσεις κυρίως, η γενετική θεραπεία υπόσχεται μια μελλοντική θεραπεία, όπως είπε ο Κάπλιτ.
Γενικότερα πάντως, η γενετική θεραπεία μέσω αντικατάστασης ενός «προβληματικού» γονιδίου ή «διόρθωσης» της δράσης του, θεωρείται ακόμα μια άκρως πειραματική τεχνική, αν και έχει δείξει κάποια πρώτα ενθαρρυντικά αποτελέσματα στην θεραπεία μερικών παθήσεων - ΑΠΕ-ΜΠΕ
Οι ερευνητές ήδη κάνουν κλινικές δοκιμές για μια παρόμοια γονιδιακή θεραπεία σε εγκεφάλους ασθενών που πάσχουν από Πάρκινσον και ελπίζουν ότι θα μπορούσαν να προσαρμόσουν την τεχνική τους και στην κατάθλιψη.
Η ανακάλυψη, υπό τον νευροχειρουργό Μάικλ Κάπλιτ του Εργαστηρίου Μοριακής Νευροχειρουργικής του Ιατρικού Κολλεγίου του πανεπιστημίου Κορνέλ, η οποία παρουσιάστηκε στο ιατρικό περιοδικό «Science Translational Medicine», σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερ και το BBC, ανοίγει το δρόμο για "μια καινοτομική θεραπευτική μέθοδο της κατάθλιψης, η οποία θα στοχεύει σε μια από τις βασικές αιτίες της νόσου", όπως είπε ο υπεύθυνος της έρευνας.
Οι ερευνητές εργάστηκαν με ποντίκια στο εργαστήριο, μελετώντας εξονυχιστικά τη δραστηριότητα ενός συγκεκριμένου γονιδίου (p11) που ρυθμίζει τη δραστηριότητα ενός τμήματος του εγκεφάλου, του επικλινούς πυρήνα, ο οποίος αποτελεί το εγκεφαλικό κέντρο για την ικανοποίηση και την ανταμοιβή. Η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, από μια ανηδονική κατάσταση, δηλαδή αδυναμία να νιώσει ο ασθενής ευχαρίστηση στη ζωή του.
Το γονίδιο p11 (ένα από τα κυριότερα γονίδια που θεωρείται ότι εμπλέκονται στην κατάθλιψη) βοηθά στη ρύθμιση των σημάτων μιας -ζωτικής για το αίσθημα ευχαρίστησης- χημικής ουσίας, που παίζει ρόλο νευροδιαβιβαστή, της σεροτονίνης. Δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά φάρμακα στοχεύουν ακριβώς να ενισχύσουν το επίπεδο της σεροτονίνης, η οποία επίσης επιδρά στον ύπνο, την όρεξη και τη γενικότερη ψυχική διάθεση.
Οι ερευνητές έδειξαν ότι τα πειραματόζωα στα οποία αυτό το γονίδιο είναι ανενεργό, παράγεται λιγότερη σεροτονίνη, με συνέπεια να εμφανίζονται καταθλιπτικά (απάθεια στα ερεθίσματα, έλλειψη κινητικότητας κ.α.). Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν τη βοήθεια ενός γενετικά τροποποιημένου ιού ως «μεταφορικού μέσου» για να εισάγουν το «σωστό» γονίδιο στα ποντίκια και αυτά σύντομα βγήκαν από την κατάθλιψή τους.
Όμως, αυτό δεν αποδεικνύει κατ' ανάγκη ότι και στους ανθρώπους αυτό το ελαττωματικό γονίδιο προκαλεί καταθλιπτικά συμπτώματα και ότι η ενεργοποίησή του θα καταπολεμήσει την κατάθλιψη. Γι' αυτό, οι ερευνητές μελέτησαν δείγματα εγκεφάλου από νεκρούς που είχαν κατάθλιψη όσο ζούσαν και τα συνέκριναν με ανάλογα δείγματα μη καταθλιπτικών, διαπιστώνοντας ότι όντως τα επίπεδα του γονιδίου p11 στον εγκέφαλο των καταθλιπτικών ήσαν σημαντικά μικρότερα σε σχέση με των υπολοίπων ανθρώπων.
Όμως, ο Κάπλιτ ξεκαθάρισε ότι η γονιδιακή θεραπεία της κατάθλιψης θα χρειαστεί αρκετά ακόμα χρόνια για να δοκιμαστεί σε ανθρώπους, αν και, όπως είπε, οι μέχρι τώρα δοκιμές της ανάλογης θεραπείας σε ασθενείς με Πάρκινσον δείχνουν ότι η μέθοδος είναι ασφαλής.
Ένα πάντως πρόβλημα είναι ότι επειδή οι ιοί που μεταφέρουν το «σωστό» γονίδιο, είναι αρκετά μεγάλοι και δεν μπορούν να περάσουν το αιματολογικό «φράγμα» που προστατεύει τον εγκέφαλο, το γονίδιο θα πρέπει να εισαχθεί απευθείας στον επικλινή πυρήνα του εγκεφάλου του ασθενούς μέσω μιας χειρουργικής επέμβασης ακριβείας, κατά την οποία ο γιατρός ανοίγει μια μικρή τρύπα στο κρανίο.
Στο επόμενο στάδιο, οι αμερικανοί επιστήμονες θα δοκιμάσουν την αντικαταθλιπτική γονιδιακή θεραπεία σε μαϊμούδες, σε συνεργασία με τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ. Ο Κάπλιτ παράλληλα έχει ιδρύσει την εταιρία Neurologix, που έχει τα πνευματικά δικαιώματα της γονιδιακής θεραπείας μέσω του p11.
Οι σημερινές φαρμακευτικές θεραπείες της κατάθλιψης ουσιαστικά αντιμετωπίζουν μόνο τα συμπτώματα και όχι τις αιτίες, ενώ στις περιπτώσεις σοβαρής κατάθλιψης τα φάρμακα δεν έχουν αποτέλεσμα. Σε αυτές τις σοβαρότερες περιπτώσεις κυρίως, η γενετική θεραπεία υπόσχεται μια μελλοντική θεραπεία, όπως είπε ο Κάπλιτ.
Γενικότερα πάντως, η γενετική θεραπεία μέσω αντικατάστασης ενός «προβληματικού» γονιδίου ή «διόρθωσης» της δράσης του, θεωρείται ακόμα μια άκρως πειραματική τεχνική, αν και έχει δείξει κάποια πρώτα ενθαρρυντικά αποτελέσματα στην θεραπεία μερικών παθήσεων - ΑΠΕ-ΜΠΕ
